လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်များအပေါ် နိုင်ငံတော်နှင့် အစိုးရမဟုတ်သောအဖွဲ့အစည်းများရဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများကို အစိုးရက ပြုမူသော လုပ်ရပ်များ။
စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးဆီသို့ အစိုးရရဲ့ သဘောထား။
စစ်အစိုးရဟာ ပြည်တွင်းလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်းများကို လွတ်လပ်စွာ လုပ်ဆောင်ခွင့် မပြုပါ။ လူ့အခွင့်အရေး NGO များဟာ ရုံးဖွင့်ပြီး လည်ပတ်နိုင်သော်လည်း အာဏာပိုင်များရဲ့ နှောင့်ယှက်မှု၊ စောင့်ကြည့်မှုနှင့် နိုင်ထက်စီးနင်း ဖမ်းဆီးထားကြောင်း အစီရင်ခံထားပါတယ်။ ဥပမာ စစ်အစိုးရသည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ (သို့) အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများမှ စီစဉ်သော အစည်းအဝေးများကို လက်ခံကျင်းပခြင်းမပြုရန် ဟိုတယ်များနှင့် အခြားနေရာများကို ဖိအားပေးခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့ဝင်များဟာလည်း NGO ရုံးများကို ဖျက်ဆီးခဲ့တယ်။ ထိုကန့်သတ်ချက်များသည် ပုံမှန် COVID-19 လျော့ပါးသက်သာစေရေး ကြိုးပမ်းမှုများကို ကျော်လွန်သွားပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂ (သို့) အခြားသော နိုင်ငံတကာအဖွဲ့များ- စစ်အစိုးရဟာ ကုလသမဂ္ဂနှင့် အခြားသော နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် NGO များရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် (သို့) ချိုးဖောက်မှုများရဲ့ တည်နေရာများကို ဝင်ရောက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို စနစ်တကျ ငြင်းဆိုထားပါတယ်။ နိုင်ငံတကာ NGO များမှ ကိုယ်စားလှယ်များ အပါအဝင် ပြည်ပ လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် ထောက်ခံအားပေးသူများဟာ ၎င်းတို့အား အခါအားလျော်စွာ နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာရန် လိုအပ်တဲ့ ကာလတိုဗီဇာများကို ဆက်လက် ကန့်သတ်ထားပါတယ်။ နိုင်ငံတကာ NGO အများအပြားရဲ့ ပြည်တွင်းလုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များအား နိုင်ငံခြားရန်ပုံငွေရှာသူများနှင့် သူတို့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ဖော်ပြတဲ့ ဘဏ္ဍာရေးရှင်းတမ်းများနှင့် အခြားစာရွက်စာတမ်းများကို ပြသရန် ထပ်ခါတလဲလဲ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာအစိုးရဟာ နိုင်ငံတွင်း ရက်စက်ယုတ်မာမှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှ ဖန်တီးထားသော လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးယန္တရားအား မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း (သို့) ခွင့်ပြုရန် ငြင်းဆိုထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ်ထံ စစ်အစိုးရက ဆက်လက် ငြင်းဆိုထားပါတယ်။ ယခင် အရပ်သားအစိုးရဟာ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်အား 2019 ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတွင်း ဖွင့်လှစ်ရန် ခွင့်ပြုခဲ့ပေမယ့်လည်း အာဏာသိမ်းပြီးနောက် သံတမန်နှင့် သူမရဲ့ ဝန်ထမ်းများအား နိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ကို စစ်အစိုးရက ငြင်းပယ်ခဲ့ပါတယ်။
အစိုးရလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့များ- မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်ဟာ လွတ်လပ်သောစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများပြုလုပ်ရန် အခွင့်အာဏာရှိပြီး အချို့ကိစ္စများတွင် အလွဲသုံးစားမှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် တောင်းဆိုနိုင်ပါတယ်။ တကယ်တော့ ကော်မရှင်ဟာ ယုံကြည်စိတ်ချရသော လွတ်လပ်သော ယန္တရားတစ်ခုအဖြစ် လည်ပတ်နိုင်မှု အကန့်အသတ်ရှိပါတယ်။ အာဏာသိမ်းမှုမတိုင်မီတွင် ကော်မရှင်သည် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုဖြစ်စဉ်အချို့ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးခဲ့ပေမယ့်လည်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နောက်ပိုင်းတွင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုမပြုလုပ်ခဲ့ပါ။ ကော်မရှင်အဖွဲ့ဝင်များဟာ အကျဉ်းထောင်များ၊ ရဲဘက်စခန်းများနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့အကျဉ်းစခန်းများသို့ မေလမှ ဇွန်လအတွင်း လာရောက်လည်ပတ်တဲ့ ကော်မရှင်အဖွဲ့ဝင်များရဲ့ ဓာတ်ပုံများကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ လည်ပတ်မှုမှ တွေ့ရှိချက် ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိပါ။ NUGဟာ စစ်အစိုးရ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့များ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများကို မှတ်တမ်းတင်ရန် ကတိပြုထားတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ဝန်ကြီးဌာနကို ထူထောင်ခဲ့ပါတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ် လွတ်လပ်သော စုံစမ်းရေး ကော်မရှင်ဟာ အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက စတင်လှုပ်ရှားခဲ့ခြင်း မရှိပါ။